Czy opłaca się wyłudzać VAT startując od zera? Realia roku 2019

Tematem dzisiejszego vloga, zapisanego także w formie tekstu, będą realia związane z wyłudzeniami i uszczupleniami VAT-u pod koniec roku 2019 i na początku roku 2020. Jest to moja dość luźna analiza, która odnosi się głównie do pewnego poziomu zaawansowania, a nie do grup przestępczych jako do całości.

Jeśli wolicie oglądać i słuchać, to zapraszam na YouTube ???? 

 

 

Jeśli wolicie czytać, to tekst poniżej ????

Uwaga, zamieszczony tutaj tekst stanowi dość precyzyjny zapis tego, co znajdziecie w dzisiejszym filmiku.

 

Kariera VAT-owca – o kim będę dziś mówić?

Dziś będzie o… potencjalnym przebiegu kariery VAT-owca w 2019 roku. Kogo konkretnie? Na pewno nie słupa, ani też nie rekina VAT-owego biznesu. Czyli można powiedzieć taki etap pośredni, z nieco niższej półki.

Tak więc naszym dzisiejszym bohaterem będzie Janek. Janek jest takim zwykłym gościem, który chce wejść w biznes związany z przestępstwami VAT-owskimi. Wiadomo, fajnie jest mieć pieniądze, o jakich tzw. statystyczny Polak może tylko pomarzyć, a i wygodnie się jeździ najnowszym S500, S8, „prosiakiem” i tak dalej.

Tyle, że skoro Janka do tej pory nie było stać na taki poziom życia, to nie ma też dużego kapitału. No i tutaj mamy pierwszy zgrzyt, ponieważ w obecnej chwili, aby myśleć o rozkręceniu schematu, który miałby ręce i nogi, należy wyłożyć na to przynajmniej kilkaset tysięcy złotych. I to niezależnie od tego, czy byłby to wariant nienależnych zwrotów, czy wprowadzania towarów na polski rynek i „znikanie” bez wpłacania VAT-u do budżetu. Czemu aż tyle, ktoś spyta… Przy sprzedaży i „znikaniu” z VAT-em oczywiście potrzebny jest towar, no a przy wyłudzaniu zwrotów należy dysponować odpowiednią strukturą, gdzie jest dużo podmiotów, schematy nie są przejrzyste, do tego można np. pobawić się w łańcuchy kontra, podbić wiarygodność niektórych spółek np. stosując dobrowolny split payment i tak dalej… Dla przykładu wspomnę tylko, że kiedyś wystarczyło mieć kilka podmiotów w schemacie, dziś dobre karuzele liczą po kilkadziesiąt firm, a niekiedy ponad 100. Poniżej to improwizacja, która znacząco zwiększa ryzyko. Ok, lecimy dalej.

 

Dołączenie do już istniejącej grupy przestępczej oraz przykładowe rodzaje takich grup

Tak więc nasz przykładowy Janek nie miał kasy na rozruch, ale za to miał kumpli, którzy już zajmowali się wyłudzaniem VAT-u. Co więc zrobił? Oczywiście podłączył się pod już istniejącą strukturę! Tyle, że Janek nie zdawał sobie sprawę z jednej, bardzo ważnej, rzeczy: jacy ludzie kierują całym schematem i jak daleko sięgają ich kompetencje. I tutaj mamy kilka scenariuszy – dziś podam dwa przykładowe.

 

Scenariusz 1: średnia półka

W pierwszym z nich za schematem mogą stać biznesmeni wespół z kryminalistami wyższego szczebla, wspomagani np. przez doradców podatkowych, którzy zgodzili się pomóc od strony ułożenia schematu oszustwa. I w tym momencie powiem tak: moim skromnym zdaniem nie ma w Polsce zbyt wielu specjalistów, którzy potrafiliby dobrze, ale tak naprawdę dobrze, poprowadzić taki projekt VAT-owski od A do Z. Schemat podatkowy to jedno, a analiza zagrożeń ze strony KAS i organów ścigania, to drugie. Być może ktoś powie: eee tam, zagrożenie jest małe, przecież łapią tylko nielicznych albo jakieś płotki.

No więc właśnie niekoniecznie! Wiele osób popełnia ten sam kardynalny błąd, czyli nie docenia przeciwnika – również w biznesie VAT-owskim. Wbrew pozorom w ostatnich czasach było całkiem sporo zatrzymań grup VAT-owskich – i to tylko takich medialnych, bo o drobniejszych przypadkach nieraz się nie wspomina. No, chyba, że akurat zamieszana jest w to jakaś znana osoba, jak chociażby projektant mody Łukasz J.

W każdym razie wśród zatrzymanych byli ludzie, którzy uczestniczyli w wielomilionowych wyłudzeniach – żadne tam 10, 20 czy 50 tys. miesięcznie – tam już szło o naprawdę duże pieniądze. Przykładowo: nie tak dawno temu rozpracowano grupę, której członkowie byli starymi wyjadaczami, co to handlowali przemycanym spirytusem na wielką skalę jeszcze za czasów słynnego Carringtona, a więc jakieś 20 lat temu. No i teraz pytanie: czy takich gości nie było stać na dobrych doradców? No raczej było – i jest spore prawdopodobieństwo, że ich mieli. Mieli, a i tak powpadali! Inna sprawa, czy w tym konkretnym przypadku rzeczywiście zatrzymano tzw. górę, czy tylko niższe szczeble, a już zupełnie inna, czy skonfiskowano majątki głównych organizatorów – pisałem zresztą o tej historii na blogu. W innych przypadkach powpadały sławy kryminalnego półświatka, jak chociażby słynny Słowik z ekipą tzw. starych pruszkowskich. Ok, ci ostatni co prawda może nie poszli siedzieć bezpośrednio za wyłudzenia, ale jednak w związku z VAT-em. Z kolei niektórzy z zatrzymanych w innych sprawach mieli nawet układy ze skarbówką, a niekiedy sami byli urzędnikami wysokiego szczebla (mam tutaj na myśli asów z Ministerstwa Finansów).

I tak dalej i tak dalej… Zresztą media – mediami, a ja na własne oczy widziałem upadki gości kombinujących z VAT-em. Więzienie i ogolenie z majątku do zera – tak to wyglądało. No, ale może nie wyprzedzajmy faktów.

 

Scenariusz drugi: rekiny na szczycie

W scenariuszu drugim za całym schematem stoją ludzie z ogromnymi plecami jak stąd do Moskwy, czyli prawdziwe rekiny. I chyba nie będzie zaskoczeniem, że ciężko byłoby naszym służbom się do nich dobrać, ale nic nie stoi na przeszkodzie, żeby wyłapać niższe ogniwa takiej struktury. I tak się właśnie może stać, jest to zresztą wkalkulowane w ten biznes, przynajmniej jeśli chodzi o samą górę. Tzw. doły struktury jednak często nie mają tej świadomości – przykładowo nasz dzisiejszy bohater Janek też by jej nie miał. I to właśnie na taki niższy – no, maksymalnie średni – poziom są skierowane główne działania polskich służb. Jak wspomniałem przed chwilą, do rekinów specjalnie nie ma jak się dostać, a trzeba wiedzieć, że zaledwie 2% topowych grup przestępczych zgarnia aż 80% pieniędzy z wyłudzeń VAT-u w skali Unii Europejskiej. Zdaje się, że były to dane Europolu, ewentualnie jakiejś agencji unijnej, nie pamiętam w tym momencie. To daje jakieś pojęcie o sile największych graczy. W Polsce te proporcje mogą być nieco inne, oczywiście. W każdym razie rekiny sobie często pływają i pływają, a co do zagranicznych grup przestępczych, to też różnie bywa. Wiele wskazuje na to, że do niedawna panowało przekonanie w stylu: po co tracić czas i środki na ściganie jakiegoś Ahmeda, skoro i tak nie ściągnie się z niego ani grosza? Niestety, znane mi są przypadki, w których wywiad skarbowy regularnie dostawał informacje o zagranicznych grupach przestępczych penetrujących polki rynek, a olewał to, kolokwialnie mówiąc.

Reasumując ten wątek: szanse na to, że Janek zostanie złapany razem z kumplami, dla jego poziomu może być całkiem spora. Oczywiście nie zrobię w tym vlogu szczegółowej symulacji, ale powiem, że w niektórych przypadkach prawdopodobieństwo złapania i poniesienia odpowiedzialności można obecnie oszacować nawet na kilkadziesiąt %. Powtórzę: dla poziomu Janka, bo rekiny tego biznesu oczywiście grają na trochę innych zmiennych i złapanie ich to nieco inna bajka. Tak, nawet kilkadziesiąt %, nie przesłyszałeś się. To w sumie trochę tak, jakby Janek włożył 2 albo i 3 kule do 8-strzałowego rewolweru, a potem zagrał w rosyjską ruletkę.

 

Zatrzymania grup przestępczych wyłudzających VAT kontra narzędzia analityczne

No dobrze, idziemy dalej. Jak wobec tego tych VAT-owców łapią?

Tutaj może zacznę od JPK_VAT, które jest niekiedy reklamowany jako „bat na mafie VAT”. Tyle, że nie do końca nim jest. Przykładowo w JPK_VAT nie ma dziś pewnych elementów kluczowych dla szybkiego lokalizowania znikających podatników, jak np. termin płatności faktury. Po drugie do końca 2018 roku, a prawdopodobnie i do dzisiaj, z tymi plikami kontrolnymi wyglądało to tak: podmiot X nie wysyłał plików za styczeń, luty oraz marzec, w międzyczasie składając np. zerowe deklaracje. No a w kwietniu system w centrali generował raport, a w maju szło to do lokalnego urzędu skarbowego, który wszczynał kontrolę. No i co z tego? No a to, że słup miał 5-6 miesięcy (albo i dłużej) na wystawianie faktur zanim dopadła go kontrola. Za wolno, aby zablokować w zarodku przestępczość zorganizowaną.

Generalnie powiem tak, że o ile w przypadku VAT-owców występujących o nieuprawnione zwroty, Jednolity Plik Kontrolny może mieć jeszcze jaką taką skuteczność w przyspieszaniu postępowań sprawdzających i wstrzymywaniu zwrotów VAT-u, to już np. przy wprowadzaniu towaru na polski rynek przez znikających podatników ciężko go nazwać narzędziem skutecznym dla celów szybkiego rozbijania takich grup przestępczych. No, ale kontrole na pewno ułatwia i małe rybki już się tak łatwo nie prześlizgną.

Kolejna sprawa to STIR, czyli System Teleinformatyczny Izby Rozliczeniowej. W jego przypadku także jest dziś daleko od ideału, jeśli chodzi o szybkie wyłapywanie grup przestępczych. Świadczą o tym same rezultaty, dość kiepskie mówiąc szczerze. Algorytmy STIR-a są oczywiście tajne, więc ciężko, abym o nich opowiadał w ogólnodostępnym filmiku. W każdym razie nie działa to tak, jak mogłoby. Teoretycznie nie jest to jakieś super zagrożenia, ale…

Ale teraz uwaga! Nawet jeśli dziś JPK_VAT i STIR można jakoś obejść (bo można), to wcale nie oznacza, że za jakiś czas te narzędzia nie staną się o wiele groźniejsze dla przestępców! I wiesz co…? Ci przestępcy w większości dowiedzą się o tym dopiero wtedy, gdy będzie już za późno, czyli struktury namierzone, a środki zabezpieczone przed wytransferowaniem. I po zawodach. Ok, być może ktoś powie, że w Polsce mało prawdopodobne. Nie podejmę się jednoznacznej oceny, ale tak czy inaczej wyłapywanie VAT-owców dzięki machine learning ma potencjał. Ciekawym przykładem może tutaj być chociażby system TNA, czyli Transactional Network Analysis, wdrożony w 2019 roku w kilku krajach Unii Europejskiej. Jest on oparty na belgijskim systemie, w którym było wyszczególnionych 8 podstawowych modeli karuzel wraz ze schematami przepływów i tak dalej. No i między innymi właśnie dzięki temu systemowi Belgowie zredukowali kwoty wyłudzeń związanych z karuzelami z poziomu ponad 1 miliarda Euro rocznie do niecałych 50 milionów Euro. Można? Można!

 

Słupy – najsłabsze ogniwo?

No dobrze, analityka – analityką, ale spora część schematów wykłada się na zwykłych słupach. Po prostu skarbówka dociera do delikwenta, dociska go, ten idzie na współpracę i po nitce do kłębka… Tak jest. Nie ma też co ukrywać, że obecnie jest nieco większe ciśnienie na rozpracowywanie tego typu spraw przez aparat skarbowy czy organy ścigania, więc jest trudniej uciec przed odpowiedzialnością niż chociażby 10 lat temu, gdy były złote czasy dla VAT-owców. Wtedy to wywiad skarbowy stanowiło ok. 300 funkcjonariuszy – na całą Polskę! Dziś wygląda to nieco inaczej i nad rozpracowywaniem grup VAT-owskich pracują już nieco większe siły, do tego lepiej skoordynowane, podobno.

 

Symptomy, które mogą świadczyć o tym, że dana firma może być zaangażowana w karuzelę

Ok, mamy więc modele charakterystyczne dla wzorcowych firm z danej branży, a na ich podstawie można typować podejrzanych, którzy od tego wzorca odbiegają. Poza tym już na późniejszym etapie można sprawdzić istotne elementy mogące świadczyć o tym, że dany podmiot jest uczestnikiem karuzeli. Tutaj kilka przykładowych kwestii:

Raz: dobry analityk jest w stanie w niedługim czasie stwierdzić, czy firma jest zamieszana w wyłudzenia VAT-u na podstawie analizy przepływów magazynowych. Ba, może odczytać nawet, czy zaangażowanie w schemat jest świadome, czy też nie.

Dwa: niektóre dane na fakturach. Przykładowo w niektórych branżach faktury wystawiane przez VAT-owców są na bardzo krótkie terminy płatności, max 3 dni, a do tego zawierają po 2-3 pozycje na fakturze na duże kwoty. Tymczasem w normalnie handlujących firmach z tej branży pozycji na fakturze jest zwykle kilkanaście albo i kilkadziesiąt na jednym zamówieniu, a kwoty do zapłaty są mniejsze, więc już mamy fajny znacznik.

Trzy: szybkie przepływy całości towaru – słup kupuje na fakturze np. 1000 sztuk czegoś, po czym sprzedaje bardzo szybko całe 1000 sztuk do innej firmy. Schemat ten powtarza się cały czas, co jest typowe właśnie dla słupa, który w przeciwieństwie do normalnie działających przedsiębiorstw nie składuje towaru i nie rozdziela danej partii pomiędzy wiele podmiotów na wiele zamówień.

 

Służby kontra mafie VAT, czyli CBŚP, policja oraz inni w akcji

Teraz przeskoczmy może do działań policji, CBŚP oraz innych „trzyliterówek”. Tutaj często zaczyna się od tego, że jakiś Seba, co to jeszcze z rok temu kradł perfumy w Biedronce, nagle zaczyna się wozić po mieście autem za pół bańki (albo i droższym). Myślicie, że policjanci, którzy dobrze kojarzą starych prawilniaków, się tym nie zainteresują…? No cóż…

Kolejna rzecz: donos, taki zwykły, przesłany chociażby przez zazdrosnego sąsiada lub kogoś, kto udaje kolegę, ale tak naprawdę życzy Tobie abyś wpadł, też z zazdrości. To się zdarza – i to całkiem często.

A, no i jeszcze jedna rzecz: są firmy, które współpracują ze służbami i wystawiają im podejrzanych kontrahentów. Ba, niektóre mogą być wręcz kontrolowane przez służby, przynajmniej w pewnych newralgicznych sektorach. Ale o tym się specjalnie nie mówi, więc i ja kończę ten wątek.

 

Jak długo trwają śledztwa w sprawach związanych z wyłudzeniami lub uszczupleniami VAT

Nasz Janek – VAT-owiec być może skomentowałby to wszystko tak: no ale gdzie, przecież moi kumple się żyją z VAT-u już od kilku lat i nic się nie dzieje… Zgadza się Janku, jednak weź pod uwagę, że śledztwa w tego typu sprawach trwają na ogół od 3 do 5 lat, więc tak naprawdę na niektórych VAT-owców dopiero przyjdzie pora. I tutaj mała dygresja: to nie jest wcale tak, że nasze polskie służby jakoś specjalnie się „żółwią” przy prowadzeniu spraw – np. w Wielkiej Brytanii też to trwa podobnie. Dodajmy do tego, że według statystyk za 2018 rok, w kręgu zainteresowań CBŚP znajdowało się blisko 400 grup zorganizowanych, które przejawiały aktywność w dziedzinie przestępstw ekonomicznych. Można założyć, że bardzo duża ich część, jeśli nie większość, zarabiała także na wyłudzeniach lub uszczupleniach podatku VAT. Wbrew pozorom to całkiem sporo – a mówimy tylko o CBŚP, choć pewnie te grupy po części dublują się z innymi statystykami.

 

Pieniądze VAT-owców – na co mogą liczyć osoby na dole schematu?

Przejdźmy teraz do najważniejszej kwestii, czyli do kasy. Wiele osób, w tym Janek, uważa, że życie każdego VAT-owca wygląda tak: szybka i duża kasa, w najgorszym wypadku krótki wyrok, a potem myk do Ameryki Kokosowej i popijanie drinków z palemką w luksusie do końca życia. Niestety, jest bardzo duża szansa, że nasz Janek startując z niskiego poziomu nie zarobi milionów. Drogie auto, wycieczki, fajne ciuchy, imprezowe życie i ładne dziewczyny to prawdopodobnie wszystko, na co może on liczyć wchodząc w taki układ bez własnej, dużej gotówki, bez wiedzy i bez znajomości. No, może jeszcze mieszkanie da radę sobie kupić – tyle, że może się nim długo nie nacieszyć. Ktoś powie: no jak, ale przecież można odkładać kasę i uzbierać sporo!

No to powiem Wam jedną rzecz: chyba większość VAT-owców z niższej półki tak właśnie myśli, ale wraz z pierwszymi przypływami gotówki jakoś tak dziwnie dostają małpiego rozumu i trwonią większość pieniędzy. Dobra, może i jakąś kasę zakopują w tzw. banku ziemskim, ale jej lwia część idzie na bieżącą konsumpcję, bo przecież jeszcze mamy czas, jeszcze zarobimy więcej, dopiero się rozkręcamy i tak dalej. W praktyce tak to właśnie często wygląda. To jest prosty mechanizm z pogranicza psychologii i niby każdy wie, że nie powinien trwonić kasy, ale jednak znaczna część to właśnie robi – nawet tych inteligentych osób.

Poza tym kolejna kwestia: profesjonalne wytransferowanie dużych pieniędzy za granicę to też nie jest wcale hop-siup i opłaca się od pewnego poziomu. Przykładowo w pewnych przypadkach pieniądze mające podlegać wypraniu były przesyłane przez ponad 20 różnych kont i zanim dotarły do miejsca docelowego, to „podróżowały” po egzotycznych krajach, takich jak Dubaj, Hong-Kong i tak dalej, po drodze wielokrotnie ulegając przewalutowaniu. No i w konsekwencji tego wszystkiego rzeczywistość jest taka, że w praktyce idyllę VAT-owca przerywa zatrzymanie, na ogół niespodziewane. A wtedy już jest po zawodach – zwłaszcza, że majątki domniemanych przestępców są obecnie zabezpieczane jeszcze w trakcie śledztwa, a nie po czasie, jak bywało kiedyś.

 

Zatrzymanie i odpowiedzialność karna

Co dalej… Na pewno nasz VAT-owiec Janek mógłby liczyć na sankcję, czyli pobyt w areszcie śledczym. A w tym czasie zostałby jeszcze zaatakowany pod kątem finansowym, gdyż na jego majątek weszłyby zabezpieczenia. Koniec końców mógłby nawet zostać bez kasy na dobrego obrońcę. Nie wierzycie? To powiem Wam, że widziałem sytuacje, gdzie rodzice sprzedawali ziemię, aby ratować syna z kłopotów. Widziałem, jak matka brała kredyt pod zastaw mieszkania, żeby opłacić adwokata dla swojego chłopaka. Tak, tak to właśnie realnie wyglądało.

Warto też zdawać sobie sprawę z tego, że jako niski szczebel to właśnie Janek miałby największe szanse na poniesienie głównych kosztów zabawy w tą całą mafię VAT-owską. Nie organizatorzy schematu, którzy być może wyjdą z tego cało i zarobieni po sufit. Janek robiłby za to za kozła ofiarnego albo jelenia do odstrzału, jak wolicie.

Więc jest spora szansa, że nasz Janek dostaje wyrok bezwzględnego więzienia i do tego ma tytuły wykonawcze wystawione przez Urząd Skarbowy. Ok, przy dobrych wiatrach, jeśli Janek byłby niekarany, to mógłby to być wyrok w zawieszeniu + grzywna. W niektórych przypadkach sąd może zobowiązać Janka do naprawienia szkody, a jeśli on tego nie zrobi, to trafi za kratki, jeśli np. otrzymał wyrok w zawieszeniu. I tutaj dochodzimy do istotnej rzeczy: wartość tego, co Janek będzie musiał oddać budżetowi czy to w związku z wyrokiem sądu, czy tytułem wykonawczym wystawionym przez skarbówkę, prawdopodobnie przekroczy sumę, jaką zarobił on na tym procederze. Po prostu będąc na stosunkowo niskim poziomie dostał tylko pewien %, a ktoś wyżej zgarniał większą część. Tak to działo i nie ma tutaj sentymentów – biznes to biznes.

Tak więc jest prawdopodobne, że Janek zostanie z długami – może 200 tysięcy, może 600 tysięcy, może milion. Jest spora szansa, że nie spłaci tego do końca życia z legalnej pracy, nie ucieknie też od takich długów dzięki upadłości konsumenckiej, bo ta nie obejmuje podobnych przypadków, gdzie zapadł wyrok w związku z przestępstwem. Możliwe więc, że nasz Janek wypadnie z normalnego obiegu i do końca życia będzie skazany na ukrywanie dochodów, otwieranie firm na słupów lub pozostanie na przestępczej ścieżce. A, no i jest jeszcze jedna ścieżka: emigracja. Ok, w optymistycznym scenariuszu Janek być może nawet odłoży te kilkaset tysięcy PLN, które znajdą się poza zasięgiem polskich komorników i będziesz miał na nowy start w nowym kraju. Jednak Janek jest już przyzwyczajonym do życia na wysokim poziomie, więc jest duża szansa, że nie zastopuje wydatków i te pieniądze dość szybko się rozejdą. No a potem pozostanie proza życia zwykłego, szarego emigranta. I tu powtarzam: startując dziś z niskiego poziomu nie ma co się porównywać do VAT-owców z wysokiej półki, którzy faktycznie transferują miliony za granicę, bo to trochę inna bajka.

 

A może współpraca z organami ścigania…?

Na dobrą sprawę chyba najmniej bolesne wyjście z takiej sytuacji byłoby dla Janka następujące: zostanie tzw. małym świadkiem koronnym na zasadach określonych w art. 36 Kodeksu Karnego Skarbowego – taki odpowiednik tzw. małej 60-tki znanej ze spraw typowo kryminalnych. Mówiąc wprost byłoby to pójście na współpracę z organami ścigania i wystawienie kolegów z grupy.

No i powiem Wam, że tutaj wszelkie opowieści o honorze przestępców itp. najczęściej można włożyć między bajki, ewentualnie eksploatować w piosenkach polskich raperów skierowanych do specyficznego targetu. Albo inaczej – nie ma co liczyć, że wszyscy twardo odmówią zeznań.  Rzeczywistość jest nieco inna, a ja osobiście poznałem niejeden przypadek, gdy tzw. git i twardziel, szanowany w kryminalnym półświatku, szedł na współpracę z organami ścigania, żeby tylko wyrwać możliwie najniższy wyrok, a nawet go niekiedy uniknąć. Taka to już proza przestępczego życia – zwłaszcza, że w dzisiejszych czasach tzw. konfident, czyli osoba idąca na współpracę, nie musi mieć wcale piekła w więzieniu (o ile tam w ogóle trafi). Dadzą takiego delikwenta na odpowiednią celę i co najwyżej nasłucha się inwektyw pod swoim adresem. I tyle – niska cena za uniknięcie odpowiedzialności. Zresztą powiem tak: jeśli nawet Janek nie pójdzie na współpracę, to czy może być na 100% pewien, że to samo zrobią jego wspólnicy z VAT-owego schematu…? Raczej niekoniecznie…

 

Krótkie podsumowanie

No i jak Wam się podoba perspektywa takiej kariery, całkiem realna zresztą…? Czy kilka lat rozrywkowego życia na fajnym poziomie jest warte takiego ryzyka? Ok, nasz Janek jest młody, może naoglądał się filmów typu „Młode wilki”, gdzie jest przekaz typu „nie ma żadnego jutro – jest tylko dziś”. Tyle, że to bzdury, a prawdziwe życie to nie jest film.

Reasumując: jeśli ktoś startuje od finansowego zera i da się wciągnąć w schemat VAT-owski na niższym szczeblu, to moim zdaniem w niektórych wariantach ma nawet kilkadziesiąt % szans na porażkę. Kasy wielkiej raczej nie zarobi, a już na pewno nie odłoży, a za to kłopoty mogą pozostać na całe życie. Oczywiście, starych VAT-owców i tak tym nie przekonam, ale jeśli Wy nie macie w sobie żyłki gangstera i dopiero myślicie o takiej działalności, to powiem krótko: nie warto! Tyle ode mnie na dziś – trzymajcie się! ????

No a tak informacyjnie jeszcze dodam, że od 2020 roku włączyłem komentarze na blogu, więc jeśli ktoś ma ochotę się wypowiedzieć, to zapraszam! ⬇️

Zdjęcie ilustrujące wpis jest poglądowe! Osoby, rzeczy lub sytuacje przedstawione na zdjęciu NIE mają bezpośredniego związku z treścią niniejszego wpisu!

I znów o split payment słów kilka

No i od 1 listopada mamy obowiązkowy split payment na tzw. newralgiczną elektronikę (smartfony, telewizory itd.). Na początek muszę przyznać, że Ministerstwo Finansów wykonało dobry krok decydując się na objęcie mechanizmem podzielonej płatności również transakcji w Euro. Wyglądać to będzie tak, że kwota równa podatkowi od wartości dodanej zostanie przeliczona na PLN po kursie NBP z dnia poprzedzającego wystawienie faktury, no a potem trafi na specjalne konto VAT odbiorcy płatności, czyli de facto pod kontrolę skarbówki. Do tej pory można było stosować taki schemat płatności, teraz będzie już trzeba. System wygląda więc na szczelny – przynajmniej jeśli chodzi o telefony komórkowe, które były niegdyś uważane za jedne z topowych towarów używanych w schematach karuzelowych.

 

Split payment – bat na mafie VAT…?

I na powyższym w zasadzie można by zakończyć ten wpis, gdyby nie fakt, że w załączniku nr 15 ustawy o VAT mamy towary, które już od kilku lat nie są wykorzystywane w karuzelach! Po prostu odwrotne obciążenie wyeliminowało je z tzw. obiegu przestępczego. Ale za to karuzele na takich rzeczach, jak chociażby kawa czy czekolada, dalej się kręcą i kręcą… I będą się kręciły – jeśli nie na tym, bo zostanie to wrzucone do kolejnego załącznika, to na czymś innym. Po prostu obowiązkowy split payment jest skuteczną metodą uszczelniania tylko tych branż, w których go zastosowano. No a że wszystkiego split paymentem objąć nie można, to przestępcy po prostu przerzucają się na kolejne produkty i kolejne – taka zabawa w kotka i myszkę. Niby banał powtarzany od lat, a do dziś niektórzy pozostają na niego głusi i ślepi. ????

Nie jest to zresztą tylko moje skromne zdanie – oto opinia eksperta od VAT fraud z Wielkiej Brytanii, którego zapytałem o tę sprawę:

– The introduction of split payments impacts on legitimate business and has yet to be shown as effective. I think that the impact on honest traders is greater than on criminals.

Czyli:

– Wprowadzenie podzielonej płatności ma wpływ na legalne przedsiębiorstwa i nie zostało jeszcze wykazane jako skuteczne. Myślę, że wpływ na uczciwych przedsiębiorców jest większy niż na przestępców.

Nic dodać, nic ująć.

 

Split payment w innych krajach europejskich

Nie bez powodu w Unii Europejskiej praktycznie nie ma split paymentu poza Polską – o, przepraszam, jednak nie… Jak zapewne wiecie, split payment wdrożono także w innych krajach Wspólnoty, choć w nieco innym kształcie. I tak w Rumunii różnił się on od polskiej wersji np. tym, że kwota podatku VAT była wpłacana bezpośrednio na konto skarbówki, a obowiązek uczestnictwa w mechanizmie miały firmy z zaległościami podatkowymi na odpowiednim poziomie (czyli nie wszyscy). Z kolei we Włoszech podzielona płatność obowiązuje przy zamówieniach publicznych. Co ciekawe, w Italii na skutek split paymentu zaobserwowano negatywne zjawisko opóźnień zwrotu VAT-u powyżej ustawowych 90 dni, co istotnie zaburza płynność finansową firm! No i wisienka na torcie, czyli Bułgaria, gdzie system kont VAT funkcjonował w latach 2003 – 2006, czyli przed wejściem tego kraju do UE. Jak to się zakończyło…? Totalną klapą – ale to temat na osobny wpis.

 

Podzielona płatność w Polsce – krótkie podsumowanie

Wnioski są niestety takie, że obowiązkowego split paymentu nie można traktować jako remedium na walkę w mafiami VAT! Są za to dostępne inne rozwiązania, oparte np. na analityce przepływów finansowych i sprawnym działaniu organów ścigania szybko namierzających zarówno zagrożone branże, jak i przestępców. Jednak, co trzeba jasno powiedzieć, one też nie zapewnią 100% skuteczności – nic jej nie zapewni w sumie. W każdym razie to temat, który też poruszę w swoim czasie (w książce na pewno o tym będzie). A na sam koniec dodam, że jeśli będziecie kiedyś rozmawiać z Morawieckim lub kimkolwiek innym, kto będzie Wam mówił, że dzięki obowiązkowemu split paymentowi wyeliminowano mafie VAT-owskie, to możecie mu odpowiedzieć:

– Zgadza się, wyeliminowano, ale tylko w niektórych sektorach – przestępcy przerzucili się przecież na inne towary!

P.S. Jeśli ktoś się przypadkiem dziwi, że nie skomentowałem tak istotnych wydarzeń, jak wyczyny urzędników związanych z Marianem Banasiem, to informuję, że to zrobiłem. Tyle, że na moim profilu na Facebook, na gorąco można powiedzieć. ????

Zdjęcie ilustrujące wpis jest poglądowe! Osoby, rzeczy lub sytuacje przedstawione na zdjęciu NIE mają bezpośredniego związku z treścią niniejszego wpisu!

Wielki Szu i VAT, czyli Tax me if you can

Dziś będzie dość krótki i nieco „filozoficzny” wpis, w którym popkultura pomiesza się z realiami przestępczości zorganizowanej. Zacznę od tego, że jednej ze scen kultowego filmu „Wielki Szu” tytułowy bohater tłumaczy swojemu uczniowi Jurkowi, na czym polega sztuka oszustwa w pokerze. Kluczem do sukcesu jest tutaj myślenie – „myślenie przekraczające i wyprzedzające, o ruch, o gest, o posunięcie…”. I tę prostą zależność można przełożyć także na światek VAT-owców! Jak? Już tłumaczę. ????

 

Unia Europejska kontra VAT-owcy ????????

Kilka miesięcy temu pisałem, że Unia Europejska szykuje się na zmianę systemu rozliczania VAT-u w transakcjach wewnątrzwspólnotowych. Według najmocniej popieranego projektu (obecnie) ma to w skrócie wyglądać tak:

W nowym systemie rozliczeń dostawa z jednego kraju do drugiego już nie skorzysta z zerowego opodatkowania, a sprzedawca będzie musiał dodać do kwoty netto stawkę VAT-u właściwą dla kraju nabywcy. Tak więc jeżeli będzie to sprzedaż np. z Niemiec do Polski, to niemiecki dostawca będzie musiał zarejestrować się w polskim US dla celów handlu z tutejszymi firmami, a następnie rozliczyć „polski” VAT. Wpłacony podatek wpłynie do polskiego budżetu, a skarbówki z Niemiec i Polski będą się z tego wzajemnie rozliczać.

Oczywiście mogą tutaj nastąpić pewne modyfikacje w sposobie rozliczania, ale generalnie rzecz biorąc chodzi o to, aby sprzedawać za granicę w cenie brutto, a VAT przy takiej transakcji transgranicznej ma trafiać do urzędu skarbowego. Teoretycznie rozwiązanie to ma być batem na znikających handlowców (missing trader), ponieważ nie będzie już z czym znikać (tzn. nie będzie VAT-u do „przytulenia”). Czyli co, problem solved, jak mawiają Anglicy…? Otóż nie! Wróćmy teraz do cytatu z samego początku wpisu – jego sens jest następujący:

VAT-owcy z wysokiej półki już teraz znaleźli ścieżkę pozwalającą obejść dopiero projektowane rozwiązania, które jeszcze nie weszły w życie! ????

Takie właśnie informacje otrzymałem z wiarygodnego źródła i znając odrobinę zasady funkcjonowania tej branży wydaje mi się to bardzo prawdopodobne. Jest to więc doskonały przykład myślenia przekraczającego i wyprzedzającego, ale na tym nie koniec.

 

Współpraca międzynarodowa przy zwalczaniu przestępczości VAT-owskiej w praktyce

Topowy oszust nie tylko pracuje nad metodami, ale również rozpoznaje możliwości i wady przeciwnika. Wie, jaki tok myślenia może on przyjąć i jaki będzie jego przybliżony czas reakcji. No i na tym polu również dzieją się bardzo ciekawe rzeczy – weźmy taki oto przykład:

Na początku 2009 roku Wielka Brytania poinformowała Francuzów, że na ich terenie prawdopodobnie kręcą się karuzele VAT związane z handlem prawami do emisji CO2 – i to karuzele w potężnej skali! Francuzi wiedzieli więc o oszustwie już na początku stycznia 2009 roku, ale nie podjęli kroków w celu zbadania i powstrzymania procederu aż do czerwca 2009 – przez ten czas przestępcy działali praktycznie bezkarnie. Co więcej, francuskie służby nie raczyły powiadomić innych krajów o istnieniu i metodologii oszustwa! Dopiero Wielka Brytania ostrzegła inne państwa członkowskie EU, że tzw. carbon credits to śliski temat. Wydaje się, że Niemcy i Włosi byli zdania, że ich kraje też będą celem oszustów, a mimo to nie podjęli natychmiastowych kroków w celu powstrzymania procederu. Np. Włochom zajęło 3 lub 4 lata, zanim zdołali wprowadzić mechanizm odwrotnego obciążenia przy handlu carbon credits.

 

Powtarzający się schemat…?

Myślicie, że w przypadku innych typów fraudów związanych z VAT-em jest inaczej? Nie, nie jest – te same problemy, to samo niewystarczające tempo działania zarówno na poziomie krajowym, jak i UE. Wniosek jest prosty: organy skarbowe zawsze są do tyłu, jeśli chodzi o identyfikowanie mechanizmów oszustw oraz wprowadzaniu rozwiązań blokujących (co często wymaga poważnych zmian legislacyjnych i rodzi duże problemy organizacyjne). Niekiedy wszystko trwa rok lub dwa (a czasem i więcej), a w tym czasie można działać praktycznie bezkarnie. Okres ten może się wydawać niezbyt długi, ale nie zapominajmy, że jeden rok przestępczej działalności na tym poziomie finansowym to dziesiątki milionów Euro (albo i więcej) w kieszeni. I tak właśnie potrafią działać prawdziwi Wielcy Szu, czyli rekiny VAT-owego biznesu. To właśnie oni zgarniają konfitury – dość powiedzieć, że według danych Europolu zaledwie 2% przestępczych grup zajmujących się procederem wyłudzania podatku VAT zgarnia aż 80% pieniędzy z tego typu przestępstw. Naśladowcy, którzy dowiedzą się o danych możliwościach np. od przeciętnych doradców podatkowych lub ze specjalistycznych mediów, na ogół są w stanie zarobić już tylko stosunkowo niewielkie pieniądze (choć ciągle bardzo duże z perspektywy tzw. zwykłego obywatela), a dodatkowo są narażeni na dość szybkie spotkanie ze służbami skarbowymi. Zaryzykowałbym wręcz stwierdzenie, że to głównie ich można zobaczyć w mediach, jak są zakuwani w kajdanki.

 

Kadr z filmu „Wielki Szu” – to właśnie w tej scenie główny bohater tłumaczy Jurkowi teoretyczne podstawy fachu oszusta. 

 

Tajemnica pokera – każdy ją zna, ale mało kto rozumie

Na sam koniec wypadałoby jeszcze „podpiąć” to wszystko, o czym dziś napisałem, pod słynną filmową tajemnicę pokera, którą znał Jurek, a której nie rozumiał. W wersji VAT-owskiej prawdopodobnie brzmiałaby ona tak: wchodzisz jako jeden z pierwszych z nowym schematem (metoda / branża / towar) i eksploatujesz go tylko przez określony czas, a wtedy praktycznie na pewno wygrywasz, ponieważ przeciwnik nie zdąży zareagować. ????

Zdjęcie ilustrujące wpis jest poglądowe! Osoby, rzeczy lub sytuacje przedstawione na zdjęciu NIE mają bezpośredniego związku z treścią niniejszego wpisu!